بنام خدا
|
||
|
||
| |
||
| سیاوش آریا-پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران و فعال میراث فرهنگی : | ||
|
کاخ اردشیر بابکان در فيروزآباد فارس كه نمونه‌ای بي‌همتا از کاخ گنبددار است با معماری کاملا ایرانی و بومی، شرایط ثبت در سیاهه‌ی(:فهرست) جهانی سازمان یونسکو را دارد. اگر دست‌اندركاران میراث فرهنگی به این بنا توجه بیشتری بکنند و سدهای بر سر راه جهانی شدن را برطرف کنند، بخت بسیاری برای جای گرفتن این یادمان نیاکانی در سياهه‌ی جهانی داریم.
کاخ اردشیر بابکان در ١٠٠ کیلومتری جنوب خاوری(:شرقی) شیراز و١٠ کیلومتری شمال باختری(:غربی) شهرستان فیروزآباد است.  این کاخ از لاشه سنگ(سنگ پاره) و ملات گچ ساخته شده است و یکی از کاخ های ییلاقی اردشیر به شمار می‌رفته است. نمای آن از شمال رو به چشمه‌ای کهن و جوشان به نام برم پیر(قمپ و خنب) دارد.
 این بنا سه درگاه دارد که نخستین درگاه آن در بخش جنوبی است و درگاه اصلی کاخ به شمار مي‌آيد. گچ‌بری و آذين‌های تالارها رنگی و بسیار زیبا و باشکوه هستند.
 از ویژگی‌های بي‌همتای این بنا تاق‌های ساسانی(گنبد) است که به تاق‌های چهارگوش یا تاق ضربی نامورند و در سه سوي حیات هستند. در اين ميان بايد به اتاق‌هایی که با روکش‌هایی از گچ آذين شده است، اشاره کرد.
 شيوه‌ی تاق‌زنی ساسانیان بيشتر به کیفیت ملات گچ بستگی دارد که اجازه‌ی تاق‌زنی بدون مرکز را می‌دهد. شکل تاق‌های گنبددار بیضوی است. گنبد با بهره‌گيری از گوشواره(سکُنج‌های مخروطی) که از هر کنج بالا آورده می‌شود تا دایره‌ای تشکیل شود. از آن پس خود دایره كم‌كم بسته می‌شود، و روی اتاق چهار گوش قرار میگیرد. ایوان نیز برجسته‌ترین بخش‌های سازه‌های ساسانی و معماری ایرانیان باستان به شمار مي‌آيد. دیوارهای خارجی را به کمک پشتبندهای پلکانی یا ستون‌های توکار یا سنگ‌دار تقویت کرده و درگاه‌ها را با بهره‌گيری از قالب ساده‌ی گچی بالا آورده‌اند. بیشتر کارشناسان و باستان‌شناسان، بناهای گنبددار اسلامی را برگرفته از این کاخ می‌دانند. شادروان استاد پیرنیا، در کتاب سبک‌شناسی می‌‌نويسد: در اين بنا سنگ لاشه‌ها به‌گونه‌ی طبیعی روی هم چیده شده‌اند. اين كاخ تا این زمان، بزرگ‌ترین بنای سنگ لاشه‌ای به شمار مي‌آيد. از بخش‌های ارزشمند و درخور نگرش در این بنا، خیشخان(باد پروا یا باد پیچ) است که برای جریان یافتن هوا درون دیوارها ساخته شده است. از اين كاخ و شكوهش و از آبادانی فيروزآباد پارس در كتاب‌های بسياری ياد شده است. بي‌گمان اگر بيش از پيش به اين يادمان نياكانی توجه شود توانمندی ثبت در سياهه‌ی جهانی را خواهد داشت. |
نظرات شما عزیزان:
تاريخ : دو شنبه 26 تير 1391برچسب:فیروز آباد,فیروزآباد,برم پیر,چشمه برم پیر,قمپ و خنب,تاق ضربی,طاق ضربی,خیشخان,باد پروا,باد پیچ,,
ارسال توسط سورنا
آخرین مطالب
تبادل لینک هوشمند 